20.1.22

کوارگەکانی جسنی پلورۆتووس

کوارگەکی ١٢ کیلۆیی لە گوندی بۆگد سەر بە کۆیە
وێنە: شاخەوان

جسنێکە لە جسنەکانی کارگی شیپەڕەدار کە کڵاوەکەیان کەتە، واتە قەدەکەیان دەکەوێتە لایەکی کڵاوەکەوە. یەکێکە لەو قارچکانەی کە زرۆ بە بەربڵاوی دەڕوێنرێت بۆ خواردن.  لە زمانی گشتی دا وەک کوارگی سەدەف ناسراوە.  لە کوردەواریدا بە ناوەکانی کوارگی ئەسپیندار، قارچکی چنار، کارگی لاکەت، کارگی بی و تاد.. ناسراوە.  بۆ پاککردنەوەی ژینگەی بەکارهێنراوە کاتێک کە پەترۆڵ لە دەریاکاندا رژاوە و بووەتە هەرەشە لەسەر زیندەوەرانی دەریایی و باڵندەکان.  ووشەی پلورۆتووس  لە دوو ووشەی یونانیی پلورا واتە لا یا تەنیشت و ئۆتۆ واتە گوێ دروستبووە.  واتە گوێچکەی تەنیشت.


بەگوێرەی ئاماری ساڵی ٢٠١٥ ژمارەی چەشنەکانی پلورۆتووس دەگاتە ٢٠٢ چەشن.  شیپەڕەیان بە قەدەوە نووساوە.  شێوەی هاگەکانیان لوولەکی و لووسە.  بەشێوەی هێشوو دەڕوێت واتە کاتێک کە روواون پتر لە یەک دانەن و لە بنەکانیانەوە پێکەوە نووساون.   دیارە جاری وایش هەیە کە یەک دانە بە تەنیا دەڕوێت.  ئەم چەشنە قارچکانە بە زۆر رەنگی جیاواز لە سروشتدا هەن وەک سپی، سورمەیی، ئاڵ، زەرد، قاوەیی و تاد…. زۆر جار لە کوردستان یەک هێشوو لەم کوارگانە بینراوە کە کێش لە ١٠ کیلۆ بۆ سەرەوە بووە.


پاتە(تیشیوو)ی ئەم جۆرە کوارگە جیڕە و چەشنی وا هەیە کە زۆر زۆر جیڕە و رەنگە بۆ خواردن نەشێتئەم کوارگانە  لە سەرتاسەری دنیادا و لە مەڵبەندە گەرمەسێر و مامناوەندییەکاندا دەڕوێنلەسەر درەخت دەڕوێن و هەندێکیشیان سنەوبەرەکان دادەڕزێننهەندێک چەشنی وەک قارچکەکانی کوێستانی کوردستان کە ناسراون بە کارگی هەڵز، کەما، بۆڕ، کەرکۆڵ، تاڵیتۆز، رەس، چەڤر،  خوون و تادلە جسنی پلورۆتووسن؛ و هەرکامیان بەشێوەی هاوژینی لەگەڵ رووەکەکاندا دەڕوێن.   هەروەها هەموو چەشنەکانی پلورۆتووس (نیماتۆفەیگوس)ن واتە مەچیرککوژن؛ بە ووتەیەکی تر، مەچیرکەکان دەگرن و بە ژەهرێک کە هەیانە گۆد و ئیفلیجیان دەکەن.   شایانی باسە کە مەچیرکەکان گەورەرین مڵۆزمی درەخت و رووەکەکانن و ساڵانە زیانێکی زۆر بە کشتوکاڵ دەگەیەنن.



No comments:

Post a Comment