کوشندە
ئەمانیتا ڤایرۆسا ناوە گشتییەکەی بریتییە لە فریشتەی وێرانکەر یا کاولکار کە لە هەمان کاتدا بە ئەمانیتا بیسپۆرێجیرا و ئەمانیتا ئۆکریتایش دەگوترێت. ناوی ئەمانیتا ڤایرۆسا ساڵی ١٨٣٦ لەلایەن ئامارگیری فرانسی لویس-ئادۆڵف بێرتۆیلۆنەوە تۆمارکراوە.
ئەمانیتا ڤایرۆسا بە زۆری لە ناوچە بەرزەوار و کوێستانەکانی ئەوروپا دەڕوێت بەڵام لە ناوچە نزماییەکانی دەڕوێت کە دەوروبەریان چڵ و دەوەن و تەڕاش و دارستانی لێیە بە تایبەتی دارستانی درەختە گەڵادەرزیلەییەکان. لە ناوچەکانی باکووری و ئەوروپا و بریتانیا لە نێوان مانگەکانی گەلاوێژ و خەرمانان و خەزەڵوەردا دەڕوێت. تا ئێستا لە کوردستان نەبینراوە، هەرچەند ئامار و سەرژمێریی کەڕووەکانی کوردستان نادیارە. هەر لەم وەرزەدا کارگی ئەمانیتا ڤێرنایش دەڕوێت کە زۆر زۆر نزیکە لە ڤایرۆسا و جیاکردنەوەیان چەتوونە. بەڵام ئەگەر کەمێک هایدرۆکسیدی پۆتاسیۆم بەر ڤایرۆسا بکەوێت، دەسبەجێ رەنگی زەرد دەبێت؛ ئەمانیتا ڤێرنا هیچ کاردانەوەی بۆ هایدرۆکسیدی پۆتاسیۆم نییە.
سەرنج: هایدرۆکسیدی پۆتاسیۆم ماددەیەکە لە مشکی و خۆڵەمێشدایە و بۆ دروسکردنی سابوونی بەکاردەهێنرێت. کۆمەڵێک دار و چێو دەسووتێنرێت و پاشان خۆڵەمێشەکەی کۆدەکرێتەوە و لە دەفرێکدا دەکرێتە نێو ئاوەوە. دوای ٢٤ هنگار ئاوەکە دەپاڵێورێت و پاکدەکرێتەوە. ئەم ئاوە هایدرۆکسیدی پۆتاسیومە؛ ماددەیەکی ژەهراوی و قڵیاییە.
وەک هەموو چەشنەکانی ئەمانیتا لە بنەکەیدا کاسەی هەیە. کڵاوەکەی زۆر سپییە و لووسە و کاتێکیش تەڕ دەبێت لینجە. تیرەی کڵاوەکەی لە ٥٠ تا ١٠٠ میلیمەتر دەبێت. بە ساوایی شێوەی لە نیوەهێلکە یا گۆمەز دەچێت؛ و لەگەڵ چوونە سەری ەمەنی پان و تەخت دەبێت؛ و زۆر جار لە دوای پانبوونەوە پتەوییەک لە نێوڕاستیدا دەردەکەوێت. ئەگەر پەردەکەی بەرێکەوت بە سەر کڵاوەکەوە بنووسێت، دوواتر لێدەبێتەوە و نامێنێت.
شیپەڕەکانی لە یەکترییەوە نزیکن و رەنگیان سپییە. ئازادن واتە بە قەدەکەیەوە نەنووساون؛ هەرچەند لەوانەیە بەدەگمەن بە ئاستەمێک بە قەدەکەوە بنووسێن.
قەدەکەیشی زۆر سپییە و ریشاڵدارە و لەگەڵ چوونەسەری تەمەنی، هۆڵۆڵ دەبێت. لە ٩٠ تا ١٥٠ میلیمەتر درێژ دەبێت و لە ٦ تا ٢٠ میلیمەتریش ئەستوور دەبێت. هەروەها ئەڵقەیەکی کرتۆک بە دەوری قەدەکەوەیە لەلای سەرەوە و زۆر جار دیار نامێنێت. کاسەیەکی گەورەی لە بنی هەیە کە لە خاکدا دەشاردرێتەوە.
رەنگی هاگەکانی سپییە و بۆنەکەی ناخۆشە. هەرچەندە لە کوشندەترین قارچکەکانی جیهان هەژمار دەکرێت بەڵام هەندێک ئاژەڵی وەک کەروێشک و سمۆرە بینراون کە خواردوویانە؛ بێ ئەوەی هیچ کاریگەریی نەرێنی لەسەریان جێهێشتبێت.
سەرچاوە
No comments:
Post a Comment