٢٥\١٢\٢٠٢٠
مەچیرک، کرمی خڕ یا گردەکرم. هەموویان کرمن و تیرەی مەچیرکەکان پێکدێنن. بەشێوەی ئاسایی مشەخۆر\مفتەژی و ناڕێکن. ووشەی نیماتۆد ووشەیەکی لاتینە و لە زمانی یۆنانی وەرگیراوە. نیمات بە واتای (مەچیر، دەزوو، ریس، پەت، بەن)، و هەروەها ئۆدێس بە واتای (وەک، وەکوو، لەگوین) وەرگیراوە. چونکە شێوەیان لە دەزوو یا مەچیر و پەت دەچێت. تیرەیەکی فرەڕەنگی زیندەوەرن و لە زۆر ژینگەی جیاوازدا بنەجێ دەبن.
لە رووی پۆلێنزانییەوە لە ریزی مێرووەکان و کاژهاوێژەکان دانراون. گۆنەکەکانی مەچیرک چەتوونە لە یەکتری جیابکرێنەوە. ژمارەی مەچیرکەکان تا ئێستا بە تەواوی رۆشن نییە بەڵام بەگوێرەی دووا رووپێوەکان کە ساڵی ٢٠١٣ ئەنجام دراوە ژمارەیان پتر لە ٢٥ هەزارە. پێشتر لە ١٩٩٣ بڵاوکرابوویەوە کە ژمارەی مەچیرکەکان پتر لە یەک میلیۆن چەشنە.
مەچیرکەکان لە ژینگەی جیاوازی وەک ئاوی دەریا، ئاوی ساز، خاکەکان، لە جەمسەرەکانی دنیاوە تا هەرێمە گەرمەکان و بەرزترین چیاکان سەرکەوتووانە توانای ژیانیان هەیە. سووڕی ژیانی مەچیرکەکان بەگشتی دابەش دەبێت بە سەر چوار قۆناغی ساوایی و قۆناغێکی پێگەیشتووییدا. مەچیرک لە قۆناغی هێلکەوە تا گەورە دەبێت و هێلکەدەکات لە کەشوهەوای گونجاودا پێویستیی بە دوو تا چوار هەفتەیە.
لە رووی ئەندازە و قەبارەوە زۆربەیان بچووکن و لە پێنج تا سەد مایکرۆمەتر، و سفر پنت یەک تا دوو پنت پێنج میلیمەترن. بچووکترین مەچیرکەکان مایکرۆسکۆپین؛ لە کاتێکدا کە هەندێک چەشن ئازادژییەکان پێنج سەنتیمەترن، و هەندێک لە مشەخۆرەکانیش زۆر گەورەن و دەگەنە یەک مەتر. زۆربەی نیماتۆدەکان بێزیانن بەڵام ژمارەیەکیان زیان بە رووەکەکان دەگەیەنن و گرفتیان بۆ سازدەکەن. پەلاماری رووکاری دەرەوەی رووەکەکان لە رەگ و ریشە، قەد و بەژن، گەڵا و تەنانەت گوڵیش دەدەن و کونیان دەکەن و زیانیان پێدەگەیەنن. زۆر مەچیرکیش وەک بەشێک لە ژیانیان لە نێو رووەکەکاندا دەژیێن، و دەبنە هۆی زیانگەیاندن لە نێوەوە بۆدەرەوەی رووەکەکان.
No comments:
Post a Comment