ناوە گشتییەکەی بریتییە لە چی-نگولو-نگولو. چەشنێک کەڕووە لە خێزانی لیۆفیلاسیی؛ و گەورەترین قارچک لە جیهاندا کە بەهایەکی خۆراکیی بەرزی هەیە. لە خۆراوای ئەفریقا و زامبیا و هەرێمی کاتانگای کۆنگۆی دێمۆکراتی هەیە. کڵاوێکی گەورەی هەیە کە لەوانەیە تیرەی بگاتە یەک مەتر. هەروەها قەدەکەی تا نزیک ٦٠ سانتیمەتر درێژ دەبێت. ئەم قارچکە لە هەمان کاتدا کوارگێکی گەندەژییە، هاوژینیشە لەگەڵ جسنێک مۆرانە کە ناسراوە بە ماکرۆتێرمیس. واتە لەو شوێنانە دەڕوێت کە مۆرانەکان شانەی تێدا دروستدەکەن و نزیک دار و چێو و پاشماوەی ئۆرگانیکە. قارچکەکە یارمەتیی مۆرانەکان دەدات بۆ رزاندنی پاشماوەکە چ دار بێت یا شتێکی تر. مۆرانەکان پەلک و گەڵای نیوەجاو و رایەڵەی ئەم قارچکە وەک خۆراک بۆ خۆیان کۆدەکەنەوە؛ کە رایەڵەی ئەم قارچکەیش لەسەری گەشەدەکات و دەبێتە ریسوو و ئینجا پتر گەشەدەکات و دەبێتە کارگ. کوارگێکی خۆراکییە و بۆ خەڵکی ناوچە و هەرێمەکان ناسراوە؛ و لە بازاڕە هەرێمی و ناوچەییەکانیاندا وەک کاڵایەکی خۆراکی جێگای تایبەتی هەیە؛ بەڵام تا ساڵی ١٩٨٠ بۆ خۆراوا نەناسراو بوو. لە ٣٥ ووڵاتی جیهاندا ٢٣ چەشن کارگی خۆراکیی تێرمایتۆمایسیس تۆمارکراون؛ بەڵام بە ووردی بەڵگەمەند نەکراون. زۆر لە چەشنەکانی ئەم قارچکە لەلایەن تیر و نەژادی جیاوازەوە وەک دەرمانی خۆماڵی بەکاردەهێنرێن. ئەو پێکهاتە باتۆئاکتیڤانەی لەم قارچکەدایە بریتین لە ماددەکانی بەهێزکەری بەرگریی لەش، دژەلووەکان، دژەمیکرۆبەکان و دژەئۆکسانەکان. هەروەها ئەم قارچکە دەتوانێت نەخۆشی (neurodegenerative disorders.) یا ناڕێکییەکانی پووکانەوە دەمارییەکان چارەسەر بکات.
سەرچاوە:
No comments:
Post a Comment