کرمێکی بچووکە درێژییەکەی یەک سانتیمەتر و پانییەکەی یەک میلیمەترە. ساڵی ١٨٩٨ بۆ یەکەمجار دۆزرایەوە و ناوە زانستییەکەی بریتییە لە مێسینکیترایوس و ٧٧ چەشنی جیاوازی هەیە. لە کوردەواریدا دەگوترێت کە رەنگی سپییە و ئەو کاتە کە بەفر کۆن دەبێت واتە بەهار نزیک دەبێتەوە بەفردەگەنێت و ئەم جۆرە کرمەی لێ پەیدا دەبێت. هەروەها قسەیەکیش هەیە کە دەڵێن ئەگەر کرمەکە دوای ووشککردنەوە بهاڕدرێت و بکرێتە نێو ئاوەوە ساردی دەکات. ئەم ووتەیە لە زۆر ناوچەی کوردستان دەبیسترێت بەڵام لە رووی زانستییەوە پشتڕاست نەکراوەتەوە. گوایە ووشەی (زەلال) کە لە کورمانجیدا بۆ ئاوی سارد و چەییگ بەکاریدەهێنن ناوی ئەم کرمەیە. واتە کاتێک کە دەڵێن ئاوی زەلال مەبەست ئەو ئاوەیە کە بە هاڕراوەی ئەم کرمە سارد بووە. دیارە ئەمەیش هەر گومانە چونکە زەلال پتر واتای روون و رۆشن دەگەیەنێت نەک سارد و چەییگ.
دیار نییە ئەو چەشنەی لە کوردستان هەیە ناوی چییە بەڵام ئەوانەی لە ووڵاتانی تر هەن رەنگیان سپی نییە. زۆربەیان رەنگیان رەش، شین، قاوەیی و سوورە. هەرچەندە زۆر بچووکە بەڵام لە چەشنی ئاڵقەییە و لە کرمە سوورەی گڵ دەچێت. لە پلەی سفر سەدیدا دەژیێت و حەز لە رووناکی و تیشکی خۆر ناکات، هەربۆیە لە دوای کاتژمێر سێی پاشنیوەڕۆوە دێتە سەر بەفر و بە دووای خۆراکدا دەگەڕێت.
خۆراکی ئەم کرمە بریتییە لە قەوزەی سوور و بەکتریا و ریزەندامەکان کە لەسەر کڵێڵە و رنووە بەفر دەژیێن. زانکۆی دەوڵەتیی واشنگتۆن پشتڕاستی کردووەتەوە کە کرمی بەفر لە پلەی خوار سفری سەدیدا دەمرێت؛ و هەروەها دەڵێن لە هەر رنوویەکدا نزیکەی پێنج میلیارد کرمی بەفر هەیە. ئەم کرمە لە رنوو و کڵێڵە بەفرەکاندا دەژیێت و جۆرە پرۆتینێکی تێدایە کە دژی یەخبوون و شەختانە، هەربۆیە بە ئاسانی دەتوانێت لە بەفر دا بژیێت و بە ناویدا هاتوچۆ بکات.
سەرچاوە
No comments:
Post a Comment