7.1.20

کەڕوو وەک ماددەیەکی جێگرەوە

وەک پێشتر و لە بابەتگەلی تردا ئاماژەی پێکراوە، جیهانی کەڕوو جیهانێکی زۆر فراوانە و هێشتا بەشێکی کەم لەم جیهانە فراوانە بۆ مرۆڤ ناسراوە.  هێشثا زۆر لایەن و کەلێنی ئەم جیهانە بە تارک و لێڵی ماوەتەوە و زانستی مرۆڤ پەی پێ نەبردووە.  ئەم بەشە کەمەیش کە مرۆڤ لە بارەی کەڕووەکانەوە زانیوێتی و رازەکانی ئاشکرا کردووە، بە زۆر هۆکار، هێشتا نەیتوانیوە یا نەیویستووە وەک پێویست، بەکاریبهێنێت و بیخاتە خزمەت خۆی و ژینگەوە. یەکێک لەم هۆکارانە قازانجپەرەستی و پاوانکردنی بازاڕە لەلایەن سەرمایەدارەکانەوە.. کە هەموو 

ئایندە و دووارۆژی مرۆڤایەتی و سروشت دەکەنە فیدای سەرمایەکەیان..
با بگەڕێینەوە سەر کرۆکی باسەکە کە کەڕووە.  ئەزموونەکان سەلماندوویانە کە کەڕوو توانای هەیە ببێتە جێگرەوە بۆ زۆرێک لەم ماددە زیانبەخش یا ئالوودەکەرانەی کە پیشەسازی و سەرمایەداری ئافراندوویەتی و بە ناوی پێشکەوتن و ئاسانکاری رۆژانە سروشتی پێ کاول و ئالوودە دەکرێ.  کەڕوو دەکرێ لەجیاتی چیمەنتۆ دیواری خانووی پێدروست بکرێ؛. دەکرێ لە جیاتی پلاستیک و نایلۆن دەفری خۆراکی لێوە دروست بکرێت؛ دەکرێ لە جیاتی ماددە جۆراوجۆرەکانی پاشماوەی پەترۆڵ، قوماشی لێدروست بکرێت بۆ جلوبەرگ.  دەکرێ پێستی رووەکیی لێدروست بکرێت، بێ ئەوەی ئاژەڵێک بکرێتە قوربانی.  کەڕوو دەکرێ وەک دەرمان بۆ چارەسەریی نەخۆشییەکانی مرۆڤ و رووەک بەکاربهێنرێت، بێ ئەوەی زیانی لاوەکی بۆ مرۆڤ و سروشت و ژینگە هەبێت.  دەکرێ وەک هاوکارێکی بە توانا بۆ پاکڕاگرتنی ژینگە پشتی پێببەسترێت و توانای داڕزاندنی گەورەترین دوژمنی ژینگە واتە پلاستیکی هەیە لە چەند هەفتەیەکدا.  چالاکوان و هەڵسووڕاوان و پسپۆرانی کەڕووزانی رۆژانە کەرەستە و کەلوپەلی تازە وەک جێگرەوە بۆ کەلوپەل و کەرەستە زیانبەخش و ئالوودەکەرەکان، لە کەڕوو دروستدەکەن و دادەهێنن.

ئەوەی لەم ڤیدیۆیەدا دەیبینن دەفرێکە کە دەکرێ وەک هەموو دەفرێکی ئاسایی کەڵکی لێوەربگیرێت و دووای کۆنبوون یا لە بێکەڵکبوونی ووردی بکەیت و بیکەیتە بەشێک لە خاکی باخچەکەت، بێ ئەوەی پاشماوەیەکی لە بەجێبمێنێت.  ئەم دەفرە لە کوارگی گانۆدێرما کورتیسی و ئاردی داری بەڕوو دروستکراوە.

هەروەها ئەو دەفرە کە لیمۆکانی تیادایە و لە وێنەکەدا دیارە، لە قارچک و رووەکی شەدانە دروستکراوە.  ئەو بوتڵە شووشەیەش کە دەیبینن لە نێو تەپەدۆرێکی کەڕووییندایە نەک تەپەدۆری پلاستیکی.  هەروەها کڵاوەی سەر ئەم گڵۆپ(چرا)یانەیش لە کوارگ و ریشاڵی شەدانە دروستکراوە.

هەروەها ئەم وێنەیەی کە دوو شەپکە و دوو جانتای تێدا دەبینرێت، کە چەندە جوان و رازاوەن، بە هەمان شێوە لە پێستێک دروستکراون کە پێستی ئاژەڵ نییە بەڵکوو کەڕووە و لە ماوەی چەند هەفتەیەکدا بەرهەم هاتووە.  ئەمانە و زۆر شتی تریش دەکرێ بە وەک جێگرەوەی شووشە و پلاستیک و ماددە زیانبەخشەکانی تر، لە کوارگ بەرهەم بهێنرێن و دوواتر بە سەلامەتی و بێ کێشە و گرفت بگەڕێنەوە بۆ سروشت.





سەرچاوە:







6.1.20

ناسینی کارگ\قارچک

ناسینی کوارگ کارێکی ئاسان نییە و هیچ رێوشوێنێکی تایبەتی نییە بۆ لێک جیاکردنەوەی کوارگی خۆراکی لە جۆرەکانی تر. بەڵام شارەزا و پسپۆرانی بوواری قارچک بەگوێرەی ئەزموونەکانی خۆیان چەند رێنماییەکان داوە تا ئاسانکاری بکات بۆ ناسینی کارگ. بێگومان زۆر جار سەرەڕای ئەم رێنماییانەیش، لە ناسینی هەندێ جۆری کارگ دا مرۆڤ هەڵەدەکات.
ئەم وێنەنیگاریانەی خوارەوە هەرکامەیان بە جۆرێک رێنمایی ناسینی قارچک دەکەن.  بۆ ئەم مەەبستە دوو خاڵی زۆر گرنگ بە ووردی کاریان لەسەر کراوە.  یەکەم شێوەی کڵاوی قارچکەکە و دووەم پەیوەندیی پەڕەکانی قارچک بە کڵاو و بەژن\قەدی کوارگەکەوە.  ئەمانەی خوارەوە هەرکام بە جۆرێک دەتوانە خوێنەر تێبگەیەنێت لە شێوەی کڵاوەکان و پەیوەستیی پەڕەکان بە بەژنەوە.  هەر یەک لەم شێوە کڵاوانە یا شێوازی پەیوەندیی پەڕەکان، دەکرێ بڵێین نموونەی دەیان و سەدان کوارگی ترە.  هیواداریم سوودی لێ ببینن.

























































































میز وەک ماددەی بەپیتکردنی رووەک

میزی مرۆڤ کە پاشماوەی ئەو خۆراکانەیە کە دەیخوات و لە رێگای جەرگەوە ماددە ژەهراوییەکانی دەپاڵێورێن و پاشان زۆربەی لە ڕێگەی میزەڕۆ و بەشێکیشی لە رێگەی کونۆچکەکانی پێستەوە وەک ئارەق دێتە دەرەوە.  
میز پێکهاتووە لە ماددەی یووریا و کۆمەڵێک خوێ کە رێژەکەیان بە گوێرەی خۆراکی کەسەکە دەگۆڕێت. سۆدیۆم و فۆسفۆر و پۆتاسیۆم لە پێکهاتەکانی میزن. زۆر کەس میزی وەک ماددەیەک بۆ بەپیتکردنی خاک و بەرهەمی کشتوکاڵی بەکارهێناوە و زۆر کەسیش لە دژی ئەمەن. لە راستیدا ماددە پێکهێنەرەکانی میز هەر هەمان ئەو ماددانەن کە لە سەمادی یووریا دا هەن، بەڵام گرفتێکی گەورە لە بەردەم بەکارهێنانی میزدا هەیە کە بریتییە لە خۆراکی کەسەکە. ئەو کەسەی کە میزەکە دەکات ئەگەر کەسێکی ساخ و تەندروست نەبێت، یا ئەگەر کەسێک بێت دەرمانی کیمیایی بخوات کاریگەریی راستەوخۆی لەسەر چۆنایەتیی میزەکە دەبێت؛ و ماددە کیمیاییەکان یا بەکتریا زیانبەخشەکان لە ڕێگەی میزەوە دێنە دەرەوە و دەگوازرێنەوە بۆ ژینگەی رووەکەکان و دەبنە بەشێک لە خۆراکیان. واتە چ بە شێوەی فیزیکی بێت یا بە شێوەی خۆراکی دزە دەکەنە نێو ورووەکەوە. میزی ئاژەڵ بە شێوەیەکی ئاسایی لە ئاغەڵ و گەوڕو تەویلەو هۆڵەکاندا لەگەڵ پاشەڕۆکانیان تێکەڵ دەبێت؛ و پاشان بە تێکەڵاوی بۆ کشتوکاڵ بەکاردەهێنرێت. واتە ئەو پاشەڕۆیەی لە تەویلەکان کۆدەکرێتەوە و بۆ کشتوکاڵ بەکاردەهێنرێت زۆر بەهێزتر و بەپیتترە لەوەی لە دەرەوە کۆدەکرێتەوە؛ چونکە رێژەیەکی زۆری لە میزی ئاژەڵ لەگەڵە. دیارە جیاوازی لە نێوان پاشەڕۆی ئاژەڵەکانیشدا هەیە . بۆ وێنە پاشەڕۆی مانگا و پەز زۆر بەهێزترە لە هی کەر و ئەسپ. پاشەڕۆی مریشک و پەلەوەرەکانیش زۆر بەهێزترە لە هی پەز و مانگا.

5.1.20

خۆراکی ئێسک و خوێن


خۆراکی ئێسک و خوێن وەک کوود\سەمادی کیمیایی بەکاردەهێنرێت بۆ بەپیتکردنی خاکی باخچەکانی گوڵ و سەوزی؛ کە پڕە لە نایترۆجین و فۆسفۆر و کاڵسیەمخوێنەکە پڕە لە پرۆتین و تەنانەت بۆ خۆراکی پەلەوەر و ئاژەڵیش بەکاردەهێنرێت؛ بەڵام بە رێژەیەکی کەمدەتوانرێت لە کاتی چاندن دا خۆراکەکە لەگەڵ تۆوەکە تێکەڵی بکرێت و بچێنرێت تا لەوە دڵنیابیت بەباشی دەچێتە ژێر خاکەکە و لەگەڵی تێکەڵ دەبێتهەروەها دەتوانیت هەر نەمامێکی تازە روواندراو، کەمێک لە خۆراکی ئێسک و خوێنەکەی لە دەوروبەری بڕشێنیتئێسک و خوێن هەم بە شێوەی هاڕڕاوە و هەم بە شێوەی تراو\ شل دەکرێ بە کاربهێنرێت.  خۆراکی ئێسک و خوێن زۆر بەسوودە جێی متمانەیە بۆ بەپیتکردنی خاک بەڵام وەک سەماد وکوودی کیمیایی خێرا نییە؛ و ماوەیەکی درێژتری پێویستە تا کاریەگرییەکانی لەسەر رووەک دەردەکەوێت.
بۆ ئامادەکردنی ئێسک  سەرەتا دەبێ ئێسکەکان لە گۆشت پاک بکرێنەوە تا هیچ چێشنە چەورییەکیان پێوەنەمێنێت، ئینجا بە کەرەستەیەک ورد دەکرێن و پاشان لبەهۆی ئاشی تایبەتییەوە دەهاڕدرێن و دەکرێنە تۆزخوێنەکەیش سەرەتا کۆدەکرێتەوە بەڵام لە ماوەیەکی کورتدا؛ دەستدەکرێت بە ووشکردنەوەیهەنگاوی یەکەمی وشککردنەوەکە بە گەرمکردن لە سەر ئاگر دەسپێدەکاتئینجا لەسەر رووبەرێکی کۆنکرێتی دەخرێتە بەر هەتاو تا وشک دەبێتەوەدوای ئەوە کۆدەکرێتەوە و بە هۆی ئاشی تایبەتەوە دەهاڕدرێت.
هەرکام لە ئێسک و خوێنەکە تێکەڵ دەکرێن و  وەک ماددەیەکی بەهێزکەری ئۆرگانیک بە ناوی (خۆراکی ئێسک و خوێن) بۆ خاکی باخچەکان بەکاردەهێنرێت.


4.1.20

کەرەستەی تازەی بیناسازیی جێگرەوە

خانووی دروستکراو لە قارچک

کۆمپانیای نیو هیرۆس لەسەر  ئەو بڕوایەیە کە کەرەسەتەگەلی سروشتیی بیناسازی زۆر گرنگن بۆ بەرەنگاری لە دژی تەنگژەکانی کەشوهەوا.   دایانا ڤانکهۆڤن دامەزرێنەری کۆمپانیاکە بە (لایڤ کایندڵی)ی گوت: ئالنگارییە کۆمەڵایەتییەکانی وەک گۆڕانی کەشوهەوا، داتەپین، هەڵمژینی کاربۆن دایۆکساید، و دەگمەنبوونی سووتەمەنیی فۆسیل، پێویستیی بە چارەسەری تازەی جێگرەوەیە.   ئەو هەروەها گوتی  بانگەواز بۆ  ئابوورییەکی پتر دامەزراوە لەسەر سروشت و سووڕانەوە  رۆژ بە رۆژ پتر دەبێتە پێویستی.
ئێستا چیمەنتۆ بەرفراوانترین کەرەستەی بیناسازیی دەسکردی مرۆڤە کە بەکاردەهەنرێت، بەڵام پێکهاتە سەرەکییەکەی کە چیمەنتۆیە کاریگەرییەکی زۆری هەیە لەسەر ژینگەئەو بەرپرسە لە  دەردانی هەشت لەسەدی هەڵمژینی کاربۆن دایۆکسایدی جیهان.
خانووی دروسکراو لە کوارگ -هۆڵەند


ریسوو یارمەتیی ژینگە دەداتکاتێ گەورە دەبێ، بە ئەندازەی دوو بەرابەری کێشی خۆی کاربۆن دایۆکساید وەردەگرێت
لە ماوەی هەفتە نەخشەسازیی هۆڵەندیدا، پتر لە ٧٥٠٠٠ کەس - بریتی لە پیشەسازانی پسپۆر و  بەرپرسانی دەوڵەتی - سەردانی بیناکەیان کرد.   لە رووانگەی ڤان بۆکهۆڤنەوە، پرۆژەکە هەنگاوی یەکەمی گەشتێکی درێژە بەرەو گۆڕینی ژینگە بنیاتنراوەکەمان.

ئەم خانووە کە لە وێنەکاندا دیارە پرۆژەیکەی کاتی بوو لە [هەفتەی نەخشەکێشانی هۆڵەندا] دا نمایش کرا و سەرکەوتنی بەدەست هێنا.   هەربۆیە بڕیاردار لە ئایندەدا دەسبکرێ بە بنیاتنانی خانوویەک لەم شێوەیە بەم کەرەستانە و بۆ ساڵانێکی درێژ لە شوێنێک دابمەزرێندرێت.  ئەم خانووە سەرەتا چوارچێوەیەکی لە تەختە بۆ ساز کراوە و دوواتر پارچە رووتەختەکانی لە ریسووی کارگ روواندراوە و ئەوسا هەەر پارچەیەک  لە شوێنی دیاریکراوی خۆی دانراوە و بستراوە.  وەک دیارە بەشی خوارەوەی پارچە رووتەختەکان هێشتا کون و کەلەبەری هەیە واتە ریسووەکان هێشتا لە گەشەکردن دان و دوواتر ئەو بۆشایە دادەپۆشن.
 شایانی باسە کە ئەم کەرەستانە دووای ئەوە کە خانووەکە تێکدرا، ژینگە پیس ناکەن بەڵکوو هەموو پارچە ریسووییەکان دەهاڕدرێن و دەبن بە کۆمپۆست بۆ باخچە و زەویوزار.

نموونەیەکی تریش لە بەکارهێنانی ریسوو بۆ کاری بیناسازی، ساڵی ٢٠١٤ لە شاری نیوزیۆرک ئەنجام درا؛ کە لەودا بورجێکی ١٣ مەتری بە بەکارهێنانی ١٠ هەزار خشتی ریسووی دروستکرا و ماوەی سێ
بورجی کوارگی لە نیویۆرک
مانگ بۆ بەرچاوی گشتی نمایش کرا.  لە دوای سێ مانگ هەموو خشتە ریسووییەکان کە لە سرووتی گەنمەشامیی هاڕدراو و ریسوور دروست ببوون، کرانە کۆمپۆستی باخچەکان.


سەرچاوە: