20.2.22

ئەمانیتا سترۆبایلیفۆرمیس

 ئاوەزگەردان 

کارگێکی دەگمەنە و ناوە گشتییەکەی بریتییە لە ئەمانیتای زیپکەدار.  بەشێوەی هاوژینی لە دارستانەکاندا لەگەڵ درەختە گەڵاڕێزۆکەکان دەڕوێت. بەتایبەتی لە خاکی قڵیاییدا دەڕوێت.  بە تەنیایی و هەندێک جاریش بە کۆمەڵەی بچووک دەڕوێت.  لە ئەوروپا و هەرێمەکانی مەدیتەرانە تا هۆڵەندا و ئینگلیستان دەڕوێت و رەنگە لە ژوورتری ئەوێش بڕوێت.  باس لەوە کراوە کە کوارگێکی خۆراکییە و گوایە ماددەکانی ترشی ئایبۆنێتیک و مووسیمۆڵی تێدایە، کەواتە لە کوارگە ئاوەزگەردانەکانە.  کاتێک کە دەیخۆن هەمان ئەو نیشانانە لە کەسەکە دەردەکەوێت کە لە دوای خواردنی ئەمانیتا موسکاریا و ئەمانیتا پاندەرینادا دەردەکەون.  ئەم ناوە ساڵی ١٨٦٦ لەلایەن کەڕووزانی فرانسی لویس ئادۆڵف بێرتیلۆنەوە لەم چەشنە قارچکە نرا.  ووشەی سترۆبایڵ واتە چلکووزە کە بەری چەشنێک درەختی سنەوبەرە.  کاتێک لەتدەکرێت یا دەشکێت بۆنی تووری لەتکراو دەدات.  


تیرەی کڵاوی ئەم قارچکە ٧٠ تا ١٥٠ میلیمەتر یا ٥٠ تا ٢٢٠ دەبێت.  شێوەی زۆپ تا نیمچەتەختە و هەندێک جاریش نێوەراستەکەی تەواو تەخت دەبێت.  رەنگی سپی تا خاکیی کراوە یا خاکیی مەیلەو قاوەیی کراوەیە.  پاشماوەی ئەستووری سپی تا خاکی یا خاکیی قاوەیی کاسەکەی بەشێوەی پەڵە و پارچە بەسەر کڵاوەکەوە دەمێنێتەوە.


شیپەڕەکانی سپی تا قەیماغین و زۆر لە یەکترییەوە نزیکن و شیپەڕەی کورتیش لە ناویاندا هەیە.  شیپەڕەکان بە قەدەکەوە نووساون کە ئەمە بۆ ئەمانیتاکان تا راددەیەک نائاساییە.  ئەڵقەیەکیش لای سەرووی قەدەکە هەیە کە بەرەبەرە نامێنێت. 

قەدی ئەمانیتا سترۆبایلیمۆرمیس ٨٠ تا ١٨٠ و تا ٢٠٠ میلیمەتر درێژ و تیرەی ئەستوورییەکەی ١٦ تا ٣٠ تا ٤٠ میلیمەتر دەبێتشێوەی قەدەکە لوولەکییە و رەنگی سپییە، ریشاڵۆکی ووردی پێوەیە و پاشماوەی پەردەی کاسەکە بە قەدەکەوە دەنووسێت بەشێوەی جیاجیا دەردەکەوێت.   هەروەها قەدەکە بنێکی شێوە سەلکی هەیە.



سەرچاوە

ئەمانیتاسیی

نەیچەر فێرست

19.2.22

کوارگی ئەمانیتا سەبجەنکیڵی

 کوشندە 

قارچکی. ئەمانیتا سەبجەنکیڵی یا کڵاومەرگی ئاسیای رۆژهەڵات لە رۆژهەڵات و باشووری رۆژهەڵاتی ئاسیا دەڕوێت.  کارگێکی زۆر کوشندەیە.  زۆر نزیکە لە کڵاومەرگ واتە ئەمانیتا فاڵۆییدس.  تەنمیوەی ئەم کوارگە مامناوەندییە و بە دەگمەن ئەندازەی گەورەی هەیە. 

 تیرەی کڵاوەکەی ٣٠ تا ٦٠  یا ٢٠ تا ١٠٠ میلیمەتر دەبێت؛ و لە سەرەتادا نزیکەی نیوە گۆییە؛ پاشان دەگۆڕێت بۆ زۆپ و تەخت.    رەنگی کڵاوەکە زەردی قاوەیی باو تا زەردی تڵخ تا زەردی خەردەلییە؛ و تا بەرەو نێوەراست دەچێت تۆخترە.   لێوارەکانی کڵاوەکە لووسە و کاتێک کە بۆڕدەبێت دەگۆڕێت بۆ هێڵداری.   پاشماوەی کاسەکە زۆر بەدەگمەن بە کڵاوەکەوە دەمێنێتەوە.  کاتێک پێیەوە بمێنێتەوە، رەنگی سپییە؛ و ەک پەڵە دەردەکەوێت و دەزوولەدارە.  گۆشتی کڵاوەکەیش سپییە.

شیپەڕەکانی ئەمانیتا سەبجەنکیڵی. ئازادن و زۆر لەیەکترییەوە نزیکن.  رەنگیان سپییە و  هەندێکیشیان کورتن.


درێژیی قەدەکەی ٤٠ تا ١٢٠ تا ١٥٠ میلیمەتر دەبێت و تیرەی ئەستوورییەکەیشی ٣ تا ١٠ تا ١٥ میلیمەتر دەبێت.  نزیکەی لوولەکییە و بە ئاستەمێک لای سەرووی باریکترە لە خواروو.  قەدەکەی پتەوە ورەنگی سپی تا زەردە و لەپکەگەلی ریشاڵۆکداری زەردەوشی پێوەیە.   گۆشتی قەدکەیش سپییە؛ و بنەکەیشی نیمچە گۆییە و شێلم ئاسایە؛ و ١٠ تا ٢٠ تا ٣٠ میلیمەتر بەرینە.  

هەردووک دیوەی کاسەکەیشی رەنگی سپی تا سپیی تڵخە.   ئەڵقەکەیش لە لای سەرووی قەدەکەیەتی و لە شێوەی داوێنی کراسە؛ تەنک و دەزوولەدار و دەوامدارەدیوی سەرەوەی ئەڵقەکە سپییە و دیوی خوارەوەی سپیواشەبۆنێکی جیاوازی نییە و ژەهری کوشندەی ئاماتۆکسین و هیتری تێدایە.



سەرچاوە

ئەمانیتاسیی

ئنجێنتا کۆنێکت


هەڵچی ئەمانیتا ماگنیڤێڵاریس


 کوشندە 

قارچکێکی زۆر ژەهراوییە.  یەکەم نموونەی ئەم قارچکە ساڵی ١٨٩٧ لە نیویۆرک کۆکرایەوە و لەلایەن چارڵز پێکەوە وەسفیکرا.  لە باشووری کانەدا و ویلایەتی ویسکۆنسین و نیویۆرک دەبینرێت.   لە خاکی لمیندابە تاک و بە کۆمەڵ دەڕوێت.   بە هاوژینی لەگەڵ درەختی بەڕوو و سنەوبەر و گاگۆڕاڵی کانەدایی، راجدا دەڕوێت.   ئەم قارچکە دەگمەنە و زۆر نابینرێت.


تیرەی کڵاو کارگی ئەمانیتا ماگنیڤێڵاریس ٤٠ تا ١٢٧ میلیمەتر دەبێت.  رەنگی سپی تا قیماغییە یا سپیی زەردواشە.  لەکاتی نمناکیدا دیسناکە.  سەرەتا زۆپە و پاشان تەخت دەبەت و سەرەنجام دەگۆڕێت بۆ رووچاڵ لە کاتی بۆڕبوونیدا.  هەندێک جار پارچە و لەت و کوتی کاسەکە بەسەریەوە دەمێنێتەوە.  شیپەڕەکانی بە شێوەی جیاواز بە قەدەکەوە نووساون، یا ئازادن.  لە یەکترییەوە نزیکن و رەنگیشیان سپییە، هەندێک جاریش کەمێک ئاڵی تڵخن.  ئەمانە باسی بۆنەکیان نەکراوە.


درێژیی قەدی ئەمانیتا ماگنیڤێڵاریس ٧٠- ٧ا ١٧٨ میلیمەتر و تیرەی ئەستوورییەکەی ١٢،٥ میلیمەتر دەبێترەنگی قەدەکەیش سپییە و لای سەرووی کەمێک باریکترە لە لای خواروو؛ هەروەها ووردە تفردارە و جۆرێک لەپکەی پێوەیەئەو سەلکەی کە بە بنی قارچکەکەوەیە  بەرینییەکەی دەگاتە ٢٠ میلیمەتر و تا بەرەوە بنەوە دەچێت باریکتر دەبێتئەڵقەیەکی بەرینیش بە سەرووی قەدەکەوە دەبینرێترەنگیشی سپی تا قەیماغیی زەردە و دیوی خوارووی ووردە تفری پێوەیەکاسەکەی سپی تا خاکیباوە و  پتر لە ئەمانیتا بیسپۆراجیرا نێوانی هەیە لەگەڵ قەدەکەدا.




سەرچاوە

ئەمانیتاسیی

مەشرووم ئێکسپێرت 

سەمارۆقی ئەمانیتا ئێکزیشیاڵیز

  کوشندە 

وەک فریشتەی کاولکەری گوانجوویش ناسراوە.  لە رۆژهەڵاتی ئاسیا بە بڵاوی دەڕوێت.  رەنگە لە هیندوستانیش بڕوێت کە بە ناوی ئەمانیتا ڤێرنا ناسێنراوە.  شیکارییە گەردییەکان دەریانخستووە کە ئەم کوارگە پەیوەندیی نزیکی نەژادزایی هەیە لەگەڵ چەشنەکانی ئەمانیتا سەبجونکیڵ ئاڵبا، ئەمانیتا ڤایرۆسا و ئەمانیتا بیسپۆریجێرا.  ئەم چەشنە قارچکە ژەهراوییەکەی زۆر کوشندەیە و یەکێکە لە ئەندامانی کەرتی فاڵۆییدەکان و پەیوەستە بە ئەمانیتا فاڵۆییدیسەوە.  ئەندازەیان مامناوەندییە و رەنگیان سپییە.  ئەمانیتا ئێکزیشیالیز بە تەنیا یا بە کۆمەڵی بچووک، و لە دارستانەکانی گەڵاپانەکاندا دەڕوێت.  بەدواداچوونە مەیدانییەکان سەلماندوویانە کە ئەم قارچکە لە ناوچەکانی وەک گۆانجوو، یوونان و هوونانی باشووری چین و بە هاوژینی لەگەڵ درەختی گەڵاڕێزۆکی کاستانەدا دەڕوێت.


تیرەی کڵاوی ئەمانیتا ئێکزیشیاڵیز  ٤٠ تا٧٠ میلیمەتر دەبێت.  شێوەی زۆپ تا تەختە و هەندێک جاریش دەبێتە چاڵ.  رەنگی سپییە و هەندێک جار قەیماغییە.  لێوارەکانی هێڵدار نییە و گۆشتەکەیشی سپییە.  شیپەڕەکانی ئازادن و بە قەدەکەیەوە نەنووساون.  رەنگیان سپییە و زۆر لە یەکترییەوە نزیکن.


درێژژیی قەدەکەی ٧٠ تا ٩ۆ میلیمەتر، و تیرەی ئەستوورییەکەی ٥ تا ١٠ میلیمەتر دەبێترەنگی سپییە، لووسە و هەندێک جار ریشاڵۆکی ووردی پێوەیە؛ شێوەی لوولەکییە و تۆزێک لایە سەرەوەی باریکترە لە لای خواروویبنی قەدەکە سەلکەکی نیمچە گۆییە و بەرینییەکەی ١٠ تا ٢٠ میلیمەتر دەبێتکاسەکەیش بە سەلکەکەوە دیارەتەنک و دەزوولەییدارە و بەرزییەکەی دەگاتە ٧ میلیمەتر.   دەر و دوڕی کاسەکە سپییەئەڵقەکەیشی  گۆشەدار تا نیمچە گۆشەدارە و تەنکە و دەزوولەدارە و رەنگی سپییە و لەشێوەی داوەنی کراسەکاتێک کە شلەی هایدرۆکسید پۆتاسیۆم بەر هەر شوێنێکی دەکەوێت رەنگی دەگۆڕێت بۆ زەرد.





سەرچاوە

جوورناڵی ئێم دی پی ئای

ئەمانیتاسیی


کوارگی ئەمانیتا ئارۆکیا

 کوشندە 

هەروەها بە کڵاومەرگی ئەمریکای لاتینیش ناسراوە.  کارگێکی زۆر کوشندەیە و لە کۆڵۆمبیا و ئەمریکای نێوەڕاست و ئەمریکای باشور یا باشتر بگوترێت لە کۆڵۆمبیا، مەکسیکۆ و کۆستاریکا دەڕوێت.  لە کەرتی فاڵۆییدەکانە و پەیوەستە بە ئەمانیتا فاڵۆییدیسەوە.  لە ووڵاتی مەکسیکۆ بە ناوی هۆنگۆ گریس ناسراوە و لە بن درەختی بەڕوو دەڕوێت.   ئەمە رەنگی کڵاوەکەی  جیاوازە لە کارگی بەناوبانگی کڵاومەرگ؛ کە رەنگی قاوەییباو یا خاکیباوە.


ئەم چەشنە یەکەم جار لە کۆڵۆمبیا و لە ساڵی ١٩٩٢ لەلایەن کەڕووزان رۆد توڵۆس، سی. ئێڵ. ئۆڤبرۆ و رۆی هۆڵینگەوە وەسفکراوە.  وەک رێزێک بۆ کەڕووزان رێگڵا ماریا ئارۆکی ئەم ناوەی لێنراوە.  ووردە ریشاڵۆکە قاوەییەکانی قەدەکەی یەکێکە لە نیشانەکان بۆ ناسینی ئەم چەشنە.  پشکنینە کیمیاییەکان نیشانیان داوە کە ژەهری ئەماتۆکسین و سایکڵۆپێتاید لەم قارچکەدا هەیە.  ئەمانیتا ئارۆکیا بۆنی شێنە تا ناخۆشە؛ بەڵام باس لە چێژ و بەرامەی نەکراوە؛ و رەنگی هاگەکانی سپییە.


تیرەی کڵاوەکەی ٣٠ تا ١١٠ میلیمەتر دەبێت.  سەرەتا شێوەکەی خڕی قووچەکییە و دوواتر دەگۆڕێت بۆ زۆپ.  بۆی هەیە بگۆڕێت بۆ تەخت و تەنانەت هەڵیشگەڕێتەوە بەرەو ژوور، واتە بەرەو شێوە رەحەتی بچێت.  رەنگی کڵاوەکەی خاکیباو تا قاوەیی-ئەمبەرییە.  لە سەرەتای تەمەنیدا زیاتر خاکییە و لەگەڵ بۆڕبوونیدا رەنگی دەگۆڕێت بۆ زیاتر بەلای قاوەییدا.  لێوارەکانی هێڵدار نییە.  گۆشتی کڵاو و قەدەکەی سپییە.  هیچ پاشماوەیەکی کاسەکە بەسەر کڵاوەوە نامێنێتەوە.


شیپەڕەکانی ئازادن یا زۆر کەم بە سەرووی قەدەکەوە نووساون.  لە یەکترییەوە نزیکن، تەنکن و رەنگیان سپییە.  نێوە نێوە شیپەڕەی کورت و ئەندازە جیاواز لە نێویاندا هەیە. 


 درێژیی قەدەکەی ٨٠ تا ٢٠٠ میلیمەتر و تیرەی ئەستوورییەکەی ٥ تا ١٧ میلیمەتر دەبێترەنگی سپییە و لەکاتی زاماربووندا ناگۆڕێتووردە ریشاڵۆکی سپی و خاکی بە قەدەکەوە دیارن.   بنەکە سەلکێکی نیمچەخڕی پێوەیەکاسەیەکەی سپیشی پێوە دیارەلای سەرووی قەدەکەی ئەڵقەیەکی سپیی داوێنداری هەیە.




سەرچاوە

ئەمانیتاسیی

باخچەی رووەکزانیی نیویۆرک