سپاینیلووس فیووسیجەر

ناوی جۆرێک کەڕووە کە لە زمانی گشتی دا بە کۆچکە برش (Bonnet mold) ناسراوە.  چەشنە کەڕوویەکە لە تیرەی زایگۆمایکۆتا. برشێکی شێوە مێخیی زبرە و رەنگی قاوەیی یا قاوەیی زەردباوە. تیرکە یا دڕکگەلی لکداری هەیە کە هەڵگری زایگۆسپۆرن. ئەم کەڕووە وەک مشەخۆرە لەسەر چەند چەشنە کارگ دەڕوێت.  لەوانە:جسنی مایسینا وەک مایسینا هایماپۆتوس، مایسینا پیوورا، مایسینا ئێپیپتێریجیا، مایسینا لێپتۆسیفالا. هەروەها چەند چەشنێکی.  کۆلیبیا وەک کۆلیبیا ئاڵکالیڤایرین، کۆلیبیا لیووتیفۆلیا، کۆلیبیا درایۆفیلا، و کۆلیبیا بیووتیراسی. هەروەها لەسەر چەشنەکانی ئەگاریکیش دەڕوێت. وەک ئەمانیتا، جیمنۆپووس و هایگرۆپۆروس.  

ئەم چەشنە کەڕووە سەرەتا ساڵی ١٨١٨ لەلایەن سروشتناسی ئەڵمانی کریستیان گۆتفرایس ئێرینبێرگەوە وەسپ کراوە. دووای چەند جارێک ئاڵوگۆڕ بەسەر ناوەکەی دا، سەرەنجام رووەکناسی فرانسەیی فیلیپ ئێدوارد لێۆن ڤان تیەگم ناوی لێنا سپاینیلووس فیووسیجەر؛ کە بە کوردی دەبێتە تەشیلە دڕکن.  سپاینیلووس واتە دڕکن یا دڕکدار و فیووسیجەریش واتە شێوە تەشی.

سپاینیلووس فیوسیجەر لە وەرزی پیتاوەربوونی سووڕی ژیانی دا لەسەر کڵاوی قارچک دەڕوێت.  دڕکەکانی لە هەموو لایکەی کڵاوی کوارگەکەوە سەر دەردەێنن کە هەرکامیان هەڵگری پنتکی ووردە کە هەڵگری هاگە.  دووای ئەوەی دیواری پنتکەکە نامێنێت هاگەکە بەرەڵا دەبێت و لە رێگەی با، ئاو و زیندەوەرانەوە دەگوازرێتەوە بۆ شوێنگەلی تر.

دۆزینەوەی ئەنزیمێک کە هەوا دەگۆڕێت بۆ کارەبا

وەرگێڕانی تەیموور حەسەن غەفوور 

تیمێک لە زانایانی پەیمانگای بایۆپزیشکی زانکۆی مۆناش لە مێلبۆرنی ئوسترالیا، ئەنزیمێکیان دۆزیوەتەوە کە هەوا دەگۆڕێت بۆ وزە. دۆزینەوەکە کە لە گۆڤاری (Nature) بڵاوکراوەتەوە، ئاشکرای دەکات ئەم ئەنزیمە بڕێکی کەمی هایدرۆجین لە بەرگەهەوادا بەکاردەهێنێت بۆ دروستکردنی تەزوی کارەبایی. ئەم دۆزینەوە دەروازایەک واڵادەکات بۆ دروستکردنی ئامێرێک کە بە شێوەیەکی دروست وزە لە هەوای ئاساییەو دروست بکات.

درێژەی بابەتەکە لە هەژماری فەیسبوکی زانستی سروشتی کوردستان دا بخوێنەوە

سەرچاوەی راپۆرتەکە بە ئینگلیسی: نەیچەر

وردە قارچکێک لە شاری تایپێی تایوان دۆزرایەوە

 

رۆژی ١٧\١١\٢٠٢٢ ئێریک چۆی ٣٢ ساڵە کە کاری دەرمانخانەداری دەکات، ئەم چەشنە کوارگەی دۆزییەوە. ئەم چەشنە قارچکە وورد و بچووکە باوەڕ دەکرێت کە مایسینا سەبسیانۆفاڵا بێت. چۆ دەڵێت هاوڕێکەی چیانگ پەی یینگ پێی گوتووە کە لە ناوچەی شیلینی سەر بە شاری تایپێ پایتەختی تایوان چەشنە کوارگێکی تایبەت هەیە. دەڵێ کە چوومە لای، سەیرم کرد، نائومێد بووم، هیچ شتێکی ئەوتۆم نەدیت بەڵام زانیم کە شایستەی بەدوواداچوونە؛ هەربۆیە پارچە تەختەکەم هێنایەوە ماڵەوە و هەموو رۆژێ بە ئاو دەمپڕژاند تا بە شێداری بمێنێتەوە. دووای پتر لە سێ مانگ رۆژی ٧\٣\٢٠٢٢ دیتم گەرای شینی کوارگەکە لەسەر تەختەکە روواوە. ئەو دەڵێ تەنیا لە سەرەتای رووانیدا رەنگی شینە؛ دوواتر لەگەڵ پێگەیشتنیدا رەنگە شینەکە دەگۆڕێت و دەبێتە شینی کاڵ یا سپی.

چۆ لە رۆژی ١٢\٣\٢٠٢٢ وێنەی ئەم قارچکەی نارد بۆ ماڵپەڵپەڕی ئای ناچڕاڵیست؛ و رۆژی ١٣ مانگیش ماڵپەڕەکە وێنەکەی لە تویتەری خۆیدا بڵاوکردەوە کە ٨٤٢٢ لایک کرابوو، ٢٢١٩ ریتویت کرابوو؛ و ٣٠٧ جار بە تێچنەوە پار کرابوو.

سەرچاوە

تایوان نیوز

چەشنە قارچکێکی تازە بە ناوی پۆڵ ستەیمێتسەوە دەکرێت

کوارگێکی جادوویی کە تازە دۆزراوەتەوە وەک شانازییەک بۆ تەڵاش و کۆششەکانی پۆڵ ستەیمێتس لە بوواری کەڕووزانیدا و بەتایبەتی بۆ کارکردنی لەسەر کوارگی جادوویی، ناوی دەنرێت سایڵۆسیب ستەیمێتسیی.  ئەم چەشنە قارچکە لە لێڕەوارە هەورییەکانی ئیکوادۆر دۆراوەتەوە و دوو جار نموونەی لێوەرگیراوە؛ یەکەم جار ساڵ ٢٠١١ لە لایەن دوکتۆر و برین دێنتینگەر لە زانکۆی یووتا؛ و جاری دووەمیش ساڵی ٢٠٢٢ لەلایەن گیلیانا فورسی لە  دامەزراوەی کەڕوو (Fungi Foundation).

ئەمە یەکەم جارە کوارگێک بەناوی پۆڵ ستەیمێتسەوە دەکرێت، بەتایبەتی کوارگێکی جادوویی کە ئێستا کاری لەسەر دەکرێت بۆ بەکارهێنانی وەک دەرمان لە دەرمانگەریی تازەدا.  شایانی باسە کە پۆڵ ستەیمێتس جێ رێبازێکی تایبەتی هەیە بۆ بەکارهێنانی کوارگە جادووییەکان لە چارەسەری نەخۆشییەکانی خەڵکیدا.

 

سەرچاوە

فەنجای فاوندەیشن

لینجەبرشی میووسیلاگۆ

چەشنێک لینجە برشە لە خێزانی دیدیمایاسیی لە سانی فیزاراڵیس.  هەرچەندە لینجە برشەکان کەڕووی راستەقینە نین. بەهۆی شێوە و روواڵەتەکەیەوە پێیدەگوترێت _لینجە برشی رشاوەی سەگ؛ یا کەڕووی رشاوەی سەگ.  تەنمیوەکەی زەرد و سپییە، تا پتر بەردەوام دەبێت رەنگی کاڵتر دەبێتەوە.  پاشان کە بەرەوە ووشکبوون دەڕوات، رەنگی رەش و تاریک دەبێت.  واژەی میووسیلاگۆ وەک هەزاران واژەی تر لە زووانی لاتینەوە وەرگیراوە.  ووشەی موکوس لە زمانی لاتین دا واتە چڵم.  

ئەم جۆرە برشە لە کوردستانیش هەیە؛ و بە تایبەتی لەو شوێن و ناوچانە دەڕوێت کە ئاستی شێیان بەرزە و نمناکن.  دوو ساڵ لەمەوبەر وێنەی ئەم برشەمان لە نزیک حاجی ئۆمەرانەوە بۆ هات و لە لاپەڕەی (کۆمەڵگەی کوارگەوانانی کوردستان) دا بڵاوکرایەوە.  شایانی سەرنجە کە ووشەی کەڕوو لە زمانی کوردیدا لە بەرامبەر (Fungi) ئینگلیسیدا بەکاردەهێنرێت کە هەموو چەشنەکانی کەڕوو دەگرێتە خۆ؛ بەڵام لە بەرامبەر ووشەی (Mould, Mold, Mildew)دا لە کوردیدا ووشەی برش بەکاردەهێنین کە تەنیا دەستەیەکی کەڕووەکان دەگرێتەوە و ئەم کەڕووانە بەشێوەی تۆزێکی سپی، شین، سەوز، سوور، قاوەیی و رەش دەردەکەوتن. هەر ئەم برشانە چەشنی لینج و دیسناکیشیان هەیە کە پێیان دەڵێن لینجەبرش.

https://www.facebook.com/komelgey.kwargewanani.kurdistan

.